ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ 9 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਕਮਾਇਆ ਮੁਨਾਫਾ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ :1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਤ ਕੰਪਨੀਆਂ (ਸੈਵਨ ਸਿਸਟਰਜ਼) ਦਾ ਤੇਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ‘ਤੇ 85 ਫ਼ੀਸਦੀ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ। ਸਾਲ 1970 ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਾ ਵਧ ਗਿਆ। ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਫਾਰਸ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਣ ਕਾਰਨ ਸੇਵਨ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਸੀ। 1979 ਤੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ 40 ਫ਼ੀਸਦੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਆ ਗਿਆ। ਦੁਨੀਆ ਹੁਣ ਫਿਰ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਇਜ਼ਰਾਈਲ-ਹਮਾਸ ਯੁੱਧ, ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਨੇ ਤੇਲ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਤੇਲ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦਾ ਮੁਨਾਫਾ 2022 ਵਿੱਚ 60 ਫ਼ੀਸਦੀ ਵਧ ਕੇ 9.55 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਵਾਰ ਨਵੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਫ਼ਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਸੈਵਨ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਦੇ ਵਾਰਸ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਖੂਬ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਫਿਊਚਰਜ਼ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਵਿੱਖ ਦੇਖਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਪਤੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਪਾਰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਵੱਡੀ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀ ਐਕਸੋਨ ਮੋਬਿਲ, ਜਿਸ ਨੇ ਵੀਹ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਪਾਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਨੇ ਵਪਾਰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਖਾੜੀ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ – ਸਾਊਦੀ ਅਰਾਮਕੋ, ਅਬੂ ਧਾਬੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਇਲ ਕੰਪਨੀ ਅਤੇ ਕਤਰ ਐਨਰਜੀ – ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਪਾਰ ‘ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਯੂਰਪੀਅਨ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਪਾਰ ‘ਤੇ ਵੱਡਾ ਸੱਟਾ ਲਗਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਬੀਪੀ, ਸ਼ੈੱਲ ਅਤੇ ਟੋਟਲ ਐਨਰਜੀਜ਼ ਨੇ 2000 ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਵਪਾਰਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਖੋਜ ਫਰਮ ਬਰਨਸਟਾਈਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2023 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦਾ ਵਪਾਰਕ ਮੁਨਾਫਾ 1.66 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ।

ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ 2016 ਤੋਂ 2022 ਦਰਮਿਆਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ 46 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਿੱਸਾ ਯੂਰਪ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਕੋਲ ਹੈ। ਵਪਾਰ ਦੇ ਤਹਿਤ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸੌਦੇ ਇੱਕ ਦਿੱਤੀ ਮਿਤੀ ‘ਤੇ ਪੂਰਵ-ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਗਿਰਾਵਟ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਪਾਰੀ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ ਵੀ ਖਰੀਦ ਸਕਦੇ ਹਨ।